توضیحات
سیلیکاژل چیست؟
سیلیکاژل یا ماده رطوبت گیر، عموما ماده‌ای غیر سمی و متخلخل با فرمول شیمیایی SiO2، به عنوان یک جاذب رطوبت قوی شناخته می‌شود. این ماده از ذرات ریز سیلیس با ساختاری سه‌بعدی تشکیل شده که سطح وسیعی را برای جذب بخار آب فراهم می‌کند. سیلیکاژل در دو نوع کلی دسته‌بندی می‌شود:
بی‌رنگ و شفاف: این نوع رطوبت گیر کاربردهای عمومی دارد و در بسته‌های کوچک برای جذب رطوبت در ظروف، کیف‌های ورزشی، داروها، صنایع غذایی و … استفاده می‌شود.
اندیکاتور دار: این نوع رطوبت گیرحاوی ماده‌ای است که با تغییر رنگ، میزان رطوبت جذب شده را نشان می‌دهد. رنگ اصلی نشان‌دهنده حالت فعال و تغییر رنگ نشان‌دهنده اشباع شدن آن از رطوبت است.
انواع سیلیکاژل اندیکاتور دار
- سیلیکاژل کبالت کلرید یا سیلیکاژل آبی
- سیلیکاژل متیل بنفش یا سیلیکاژل نارنجی
- سیلیکاژل سیلیکوم مولیبدات
سیلیکاژل آبی چیست؟
“سیلیکاژل آبی” رایج ترین شکل “سیلیکاژل اندیکاتوردار” و حاوی اندیکاتور کبالت کلراید است. یک جاذب رطوبت قوی که در حالت خشک به رنگ آبی و در معرض رطوبت، با جذب رطوبت به اصطلاح اشباع و ابتدا به رنگ بنفش و سپس صورتی تغییر رنگ می‌دهد. از شاخص رنگ سیلیکاژل برای نشان دادن میزان رطوبت در محیط نیز استفاده می‌شود. سیلیکاژل آبی بصورت پرک یا گرانول در بازار موجود است. سیلیکاژل گرانول آبی از دانه‌های کروی شفاف تشکیل شده و اندازه هر گرانول بطور متوسط 3 تا 5 میلیمتر است.
بازیافت سیلیکاژل
اکثر دوستانی که از ما سیلیکاژل خریداری کرده‌اند میخواهند بدانند که آیا این سیلیکاژل قابل بازیافت است؟ در جواب باید گفت: بله! در صورت اشباع شدن و تغییر رنگ کافیست آن را در دمای 105 تا 145 درجه سانتیگراد به مدت 1 تا 2 ساعت در آون یا فر بطور غیر مستقیم و یکنواخت حرارت دهید تا این ماده دوباره فعال شود. البته در احیا کردن سیلیکاژل باید مواردی را رعایت نمود:
- دمای مناسب خشک کردن سیلیکاژل: با توجه به نوع سیلیکاژل تا 145 درجه سانتیگراد تعریف شده است. توجه داشته باشید که دمای بالاتر ممکن است به ساختار سیلیکاژل آسیب برساند.
- مدت زمان خشک کردن: مدت زمان خشک کردن به مقدار سیلیکاژل و میزان رطوبت جذب شده بستگی دارد، اما معمولاً بین 1 تا 2 ساعت کافی است. با اینحال هر نیم ساعت یکبار به سیلیکاژل سربزنید و در صورت بازگشت رنگ، آن را از فر خارج کنید.
- ظرف مناسب: از ظروف مقاوم به حرارت مانند سینی‌های فلزی یا پیرکس استفاده کنید.
- تمیز بودن ظرف: از ظرفی تمیز و خشک برای قرار دادن سیلیکاژل استفاده کنید.
- توزیع یکنواخت: سیلیکاژل را به صورت یکنواخت در ظرف پخش کنید تا به طور کامل خشک شود.
- تکرار فرایند خشک کردن: در صورت نیاز، فرآیند خشک کردن می‌تواند تکرار شود. تعداد دفعات خشک کردن بسته به نوع سیلیکاژل متفاوت است. با این حال در نظر داشته باشید پس از هر دفعه خشک کردن ممکن است سیلیکاژل مقداری افت کیفیت از خود نشان دهد.
- جهت خشک کردن سیلیکاژل در مقیاس های بالا از خشک‌کن‌های صنعتی استفاده شود.
کاربرد گسترده سیلیکاژل آبی
رطوبت گیر به دلیل خواص منحصر به فرد خود، کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد، از جمله:
- کنترل رطوبت: در بسته‌بندی مواد غذایی، پزشکی، دارویی، الکترونیکی برای حفظ کیفیت و جلوگیری از فساد و اکسیداسیون استفاده می‌شود.
- خشک کردن: در صنایع شیمیایی برای خشک کردن گازها و مایعات و در کشاورزی مخصوصا خشک کردن گل ها و گیاهان کاربرد دارد.
- تصفیه: برای جداسازی آلاینده‌ها از آب و هوا استفاده می‌شود.
- کاتالیست: در برخی واکنش‌های شیمیایی به عنوان کاتالیزگر عمل می‌کند.
تفاوت سیلیکاژل صنعتی با سیلیکاژل مورد استفاده در صنایع غذایی و پزشکی
سیلیکاژل به دلیل خاصیت جذب رطوبت بسیار قوی، در صنایع غذایی و پزشکی کاربردهای گسترده‌ای دارد. این ماده با جذب رطوبت اضافی، از فساد مواد غذایی یا مواد دارویی و پزشکی جلوگیری کرده و کیفیت و ماندگاری آن‌ها را افزایش می‌دهد. توجه به این نکته ضروریست که جهت استفاده از سیلیکاژل در صنایع غذایی (بطوریکه سیلیکاژل مستقیما با مواد غذایی تماس داشته باشد) باید از سیلیکاژل‌های با خلوص بالا و تولید شده با استانداردهای بهداشت جهانی استفاده نمود. سیلیکاژل سفید فاقد هرگونه رنگدانه یا افزودنی است و برخلاف نوع آبی از کلرید کبالت در آن استفاده نشده و برای استفاده در صنایع غذایی ایمن‌تر است. سیلیکاژل غذایی نیز دارای استانداردهای خاصی است و برای استفاده مستقیم در تماس با مواد غذایی طراحی شده است. سیلیکاژل‌های پزشکی به دلیل استفاده در محصولات دارویی و تجهیزات پزشکی، باید خلوص بسیار بالایی داشته باشند تا هیچ‌گونه آلودگی یا ناخالصی به محصول نهایی منتقل نشود. این نوع سیلیکاژل‌ها تحت استانداردهای کیفی بسیار سخت‌گیرانه‌ای تولید می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که با مواد دارویی و بافت‌های بدن سازگار هستند و واکنش‌های نامطلوبی ایجاد نمی‌کنند. از جمله کاربردهای این نوع سیلیکاژل میتوان به بسته‌بندی داروها، خشک کردن و استریل کردن تجهیزات پزشکی و جلوگیری از خوردگی و افزایش طول عمر ایمپلنت‌های پزشکی اشاره نمود.
سمیت سیلیکاژل آبی:
بطور کلی این ماده سمی در نظر گرفته نمی‌شود اما در صورت تماس طولانی مدت ممکن است باعث تحریک پوست و چشم، در صورت بلع موجب تحریک گوارش، انسداد روده ها، تهوع، اختلال در کبد و کلیه و در صورت استنشاق تحریک کننده ریه‌ها است. تماس سیلیکاژل با چشم می‌تواند باعث تحریک و قرمزی چشم شود. بنابراین در صورت تماس، چشم‌ها را با آب فراوان بشویید.
آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC) کلرید کبالت را به عنوان “احتمالاً سرطان زا برای انسان” در گروه 2B طبقه بندی کرده است. بدلیل سمیت لازم است این ماده دور از دسترس کودکان و از بلعیدن و استنشاق گرد و غبار سیلیکاژل خودداری گردد. بنابراین توصیه می‌شود در هنگام کار با هر نوع سیلیکاژل اندیکاتور دار، از دستکش و ماسک استفاده نمایید.
سیلیکاژل در ترانسفورماتور: اکسیر طول عمر و کارایی
نفوذ رطوبت در ترانسفورماتور روغنی و از بین رفتن ویژگی روغن ترانسفوراتور از مهمترین عوامل خرابی ترانس در کشور بشمار میرود. بطور کلی میتوان فواید سیلیکاژل برای ترانسفورماتور را اینگونه بیان کرد:
- حفظ طول عمر و کارایی ترانسفورماتور: سیلیکاژل با جذب رطوبت موجود در هوا، از آسیب به خواص روغن عایق، خوردگی فلزات و اتلافات دی‌الکتریک جلوگیری می‌کند و به حفظ طول عمر و کارایی ترانسفورماتور کمک می‌کند.
- جلوگیری از تخلیه الکتریکی: رطوبت می‌تواند خواص عایقی روغن را کاهش دهد و منجر به نشت جریان الکتریکی شود. سیلیکاژل با حفظ رطوبت روغن در سطح پایین، از تخلیه الکتریکی و خطرات ناشی از آن جلوگیری می‌کند.
- کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری: استفاده از سیلیکاژل در ترانسفورماتورها، نیاز به تعمیرات و نگهداری را به حداقل می‌رساند و در نتیجه هزینه‌های مربوط به آن را کاهش می‌دهد.
- افزایش راندمان ترانسفورماتور
- حفظ پایداری و امنیت ترانسفورماتور
حفاظت رطوبت گیر در زمان حمل و بارگیری ترانسفورماتور به مقصد
جهت حفاظت سیلیکاژل در مقابل تماس روغن ناشی از تکانهای وارده در حمل و نقل، یک ورق مسدود کننده به رنگ قرمز مابین فلنچ رطوبت گیر و چپقی منبع انبساط قرار داده شده که می بایست پس از نصب با شل کردن پیچ های فلنچ این ورق از محل برداشته شود و مجددا پیچ ها محکم گردد.
از آنجایی که ممکن است مقداری روغن در اثر تکان های ناشی از حمل و نقل ترانسفورماتور در پشت ورق مسدود کننده جمع گردد، باید در هنگام برداشتن ورق مسدود کننده دقت شود تا روغن به داخل محفظه رطوبت گیر نریزد. بدین صورت که ابتدا محفظه سیلیکاژل از یک طرف باز شده و به میزان ۱۸۰ درجه چرخانده شود و سپس ورق مسدود کننده از محل جدا شود.
زمان تعویض سیلیکاژل ترانسفورماتور
سیلیکاژل ترانس در محفظه‌های مخصوصی به نام محفظه رطوبت‌گیر در ترانسفورماتورها نصب می‌شود. این محفظه‌ها معمولاً در قسمت بالای مخزن روغن قرار دارند. هوای ورودی به ترانسفورماتور از طریق رطوبت‌گیر عبور می‌کند و سیلیکاژل رطوبت موجود در آن را جذب می‌کند. برای ترانس های 25 تا 630 نیم کیلو و برای ترانس های 800 تا 2000 کاوا یک کیلو سیلیکاژل آبی کافیست. طبق توصیه ایران ترانسفو زمانیکه ضخامت قشر آبی به 3 سانتی متر رسید، لازم است ماده رطوبت گیر فورا تعویض گردد.
محصولات اخیر 
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.